লেখক :- জেহেৰুল ভূঞা
১০৪৮ চনৰ ১৮ মে’ আজিৰ দিনটোতে পাৰ্চী জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানী, গণিতজ্ঞ আৰু কবি ওমৰ খাইয়ামৰ জন্ম নিশাপুৰত (বৰ্তমান ইৰাণত) হৈছিল। তেওঁক মুখ্যতঃ এজন বিজ্ঞানী হিচাপে জনা যায়, বিশেষকৈ এজন জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ হিচাপে যি জালালি বৰ্ষপঞ্জিত অৱদান আগবঢ়াইছিল। পশ্চিমত থাকোঁতে, তেওঁ তেওঁৰ ৰুবাইয়াত (কোৱাট্ৰেইন)ৰ বাবে বহুলভাৱে জনাজাত।ৰুবাইয়াত হৈছে কবিতাৰ এক প্ৰকাৰ যাক প্ৰথমে ওমৰ খায়ামে জনপ্ৰিয় কৰিছিল। ই কোৱাট্ৰেইনৰ ওপৰত নিৰ্মিত কবিতাৰ এক পাৰ্চী ৰূপ।ওমৰ খাইয়াম এজন অসামান্য গণিতজ্ঞ আৰু জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানী আছিল যিয়ে ২৫ বছৰ বয়সৰ আগতে প্ৰব্লেমছ অৱ পাটিগণিত (problems of arithmetic ), সংগীতৰ ওপৰত এখন কিতাপ আৰু বীজগণিতৰ ওপৰত এখন কিতাপ সহ কেইবাটাও ৰচনা লিখিছিল।১০৭০ চনত তেওঁ সমৰকন্দলৈ যায় আৰু বীজগণিতৰ সমস্যা প্ৰদৰ্শনৰ ওপৰত তেওঁৰ আটাইতকৈ বিখ্যাত গ্ৰন্থ ৰচনা কৰে। তেওঁ এটা বৃত্তৰ সৈতে পেৰাবোলা এটা কটাকৈ ঘন সমীকৰণ সমাধান কৰাৰ এক জ্যামিতিক পদ্ধতিও আৱিষ্কাৰ কৰিছিল।ছেলজুক চুলতান মালিক শ্বাহ আৰু তেওঁৰ ভিজিয়েৰ (ৱাজিৰ) নিজাম আল-মুলকৰ পৰা খাইয়ামলৈ এটা নিমন্ত্ৰণ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল য’ত এটা পৰ্যৱেক্ষণালয় স্থাপন কৰিবলৈ খাইয়ামক এচফাহানলৈ যাবলৈ কোৱা হৈছিল। অন্যান্য আগশাৰীৰ জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানীসকলকো এচফাহানৰ পৰ্যৱেক্ষণালয়ত অনা হৈছিল আৰু ১৮ বছৰ ধৰি খাইয়ামে বিজ্ঞানীসকলক নেতৃত্ব দিছিল আৰু উৎকৃষ্ট মানদণ্ডৰ কাম প্ৰস্তুত কৰিছিল।এই সময়ছোৱাত খাইয়ামে জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানৰ তালিকা সংকলনৰ কামৰ নেতৃত্ব দিছিল আৰু তেওঁ ১০৭৯ চনত কেলেণ্ডাৰ সংস্কাৰত অৰিহণা যোগাইছিল। খাইয়ামে বছৰটোৰ দৈৰ্ঘ্য 365.24219858156 দিন হিচাপে জোখিছিল যিটো অসামান্যভাৱে সঠিক আছিল।
